Donkere vlekken op de huid: alles wat je moet weten

Ze zijn er opeens en blijven er een lange tijd – soms voor altijd. Donkere vlekken op huid en gezicht worden ook wel melasma of levervlekken genoemd. Misschien heb je die namen wel eens gehoord. Melasma, levervlekken of donkere vlekken op de huid zijn allemaal dezelfde aandoening, namelijk hyperpigmentatie.

Het woord hyperpigmentatie komt van hyper (overmatig) en pigment (de stof die onze huid kleur geeft). De huid krijgt teveel pigment, wat zich uit in donkere vlekken. Het tegenovergestelde van hyperpigmentatie is hypopigmentatie, oftewel een tekort aan pigment, zoals bij de aandoening vitiligo, waarbij de huid lichtere vlekken toont.

Donkere vlekken op het lichaam kunnen erg vervelend zijn, vooral als ze zichtbaar zijn, zoals op het gezicht of de handen, armen en benen. Ze kunnen helaas overal verschijnen. Sommige mensen hebben zelfs donkere vlekken onder hun voeten.

Hoe ontstaan donkere vlekken op de huid?

Huidschade veroorzaakt door ontsteking, blootstelling aan uv-straling en andere schadelijke factoren van buitenaf zorgen ervoor dat de huidcellen reageren met het aanmaken van meer pigment om zichzelf te beschermen. Veranderingen in oestrogeen in het lichaam kunnen hetzelfde effect veroorzaken, bijvoorbeeld door een zwangerschap of het gebruik van anticonceptiepillen.

Het resultaat is een ongelijke pigmentatie. Dit is een veelvoorkomende aandoening dat alle huidskleuren en -types kan overkomen. Het manifesteert zich wel op andere manieren. Een lichtere huid ontwikkelt vaak sproetjes en zonnevlekken, terwijl een donkere huid vaak schaduwen en grotere vlekken laat zien. 

Donkere vlekken op de huid komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwen hebben sowieso meer kans op hyperpigmentatie, omdat het regelmatig voorkomt bij zwangere vrouwen, in de vorm van verkleuring in het gezicht (zwangerschapsmasker) of de verticale donkere zwangerschapsstreep op de buik (linea negra).

Kan je donkere vlekken op de huid verwijderen?

Hyperpigmentatie op de huid komt vaak voor en is er is veel vraag naar manieren om donkere vlekken te behandelen. Daarom zijn er gelukkig veel behandelingen beschikbaar om de huid te corrigeren. Maar pas op: niet alle vlekken kunnen op dezelfde manier behandeld worden. Neem altijd contact op met je huisarts of dermatoloog als je hebt besloten donkere vlekken op je huid te laten behandelen. De werkzame bestanddelen in crèmes kunnen de huid flink irriteren.

Hydrochynon

Eén van die crèmes die gebruikt wordt door dermatologen, bevat hydrochynon: een blekende stof  die de aanmaak van pigment stagneert. Dit is vaak het eerste middel dat de medische specialist probeert in het behandelen van donkere vlekken. Het is erg effectief, maar bij teveel gebruik kan het de huid beschadigen. Dermatologen en artsen kunnen het voorschrijven, maar er is vaak een lichtere variant zonder recept verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. 

Retin-A en steroïdes kunnen ook worden gebruikt. Ze zijn minder effectief, maar kunnen voor langere tijd gebruikt worden dan hydrochynon.

Chemische peelings

Oppervlakkige chemische peeling kan donkere vlekken een stuk lichter maken. Met behulp van fruitzuren wordt de oppervlakkige, dode, huidlaag verwijderd. Hierdoor worden je huidcellen gestimuleerd om nieuwe huid aan te maken. Het natuurlijke vernieuwingsproces van de bovenste huidlaag wordt zo versneld. Je kan een mildere behandeling zelf thuis proberen met een scrub. Het kan effectief zijn, maar het duurt aanzienlijk langer dan met chemische peelings.

Cryotherapie

Donkere vlekken op de huid zijn te behandelen met cryotherapie. Er wordt dan vloeibare stikstof op de huid gesprayd, waardoor de vlekken oppervlakkig worden bevroren. Bevriezing kan ervoor zorgen dat de donkere vlekken lichter worden of zelfs compleet verdwijnen. 

Vitamine A

Crèmes met vitamine A stimuleren de afbraak van oude huidcellen en de aanmaak van nieuwe. De bovenste huidlaag wordt zo sneller vernieuwd, waardoor donkere vlekken langzaam naar de oppervlakte komen en dan verminderd kunnen worden.

Vitamine C

Deze bekende vitamine wordt regelmatig gebruikt om donkere vlekken op de huid te behandelen. Er zijn verschillende supplementen en crèmes verkrijgbaar – zonder recept. Vitamine C maakt de huid lichter en kan bijdragen in het vervagen van donkere vlekken op het gezicht of elders op het lichaam. Het werkt op dezelfde manier als hydrochynon van de dokter, maar dan zonder irritatie van de huid. Bovendien vertraagt vitamine C de productie van tyrosynase. Tyrosynase is het enzym dat tyrosine omzet in melanine. Vitamine C zorgt er dus ook voor dat er minder donker pigment wordt aangemaakt in de huid.

Middelen van de drogist

Andere middelen van de drogist of apotheek kunnen goed helpen tegen donkere vlekken op de huid. Ze zijn zonder recept te verkrijgen en kunnen makkelijk thuis uitgeprobeerd worden, zonder al te veel risico op huidirritaties en -schade. Probeer crèmes met soja, niacinamide, ellagic zuur, arbutine en zoethout. 

Het is wel belangrijk om te realiseren dat er géén wondermiddel is dat donkere vlekken op de huid als sneeuw voor de zon laat verdwijnen. Hyperpigmentatie veroorzaakt beschadigingen diep in de huid. Het kan een lange tijd duren voordat de donkere vlekken op de huid verminderen of verdwijnen. De beste behandeling is helaas geduld.

Zijn donkere vlekken op de huid te voorkomen?

Hoewel donkere vlekken op de huid opeens lijken te verschijnen, zijn ze het resultaat van jarenlange schadelijke uv-straling door blootstelling aan de zon. Gelukkig zijn donkere vlekken te voorkomen – en zo ook ernstigere schade – door voorzichtig te zijn met zon. Je kunt de volgende dingen doen om donkere vlekken op de huid te voorkomen.

Blijf in de schaduw

Veel dermatologen raden aan om zoveel mogelijk uit de zon te blijven. Sta, indien mogelijk, in de schaduw als je met iemand staat te praten. Loop je op straat? Kies dan de schaduwrijke kant in plaats van de kant waar het zonnig is. Het lijkt overdreven, maar deze kleine dingen maken écht het verschil.

Bescherm jezelf met SPF

Draag ’s zomers elke dag een zonnebrandcrème van factor 30 (of een goede dagcreme met SPF-bescherming). Elke uv-straal die je huid raakt, beschadigt je lichaam. Deze straling gaat door wolken en glas, dus je hebt altijd bescherming nodig.

Draag een zonnehoed

Een hoed met een brede rand beschermt je gezicht tegen schadelijke uv-straling. Je gezicht is het meest gevoelig voor donkere vlekken, dus je hebt die bescherming nodig. Een hoed is zelfs noodzakelijk als je onder behandeling bent voor hyperpigmentatie.

Als je bovenstaande regels in acht neemt, voorkom je dat je huid ernstig beschadigt raakt door de zon. En voorkomen is natuurlijk altijd beter dan genezen.

Zijn donkere vlekken een behandeling waard?

Donkere vlekken op je huid kunnen erg vervelend zijn, vooral op zichtbare plekken. Thuisbehandelingen kunnen verschillende resultaten bieden, afhankelijk van je donkere vlekken. Ze zijn altijd het proberen waard, omdat ze makkelijk verkrijgbaar en zelf aan te brengen zijn. 

Medische behandelingen voor donkere vlekken op de huid zijn daarentegen bijna altijd ingrijpend en pijnlijk. De resultaten variëren van complete verwijdering van de melasma tot een zichtbare vermindering van donkere vlekken. 

Het ligt natuurlijk aan de grootte, vorm en hoeveelheid van de vlekken op je huid, maar ook aan jou als persoon zelf. Heb je een vrij kleine, maar zichtbare vlek op je gezicht? Dan is het misschien makkelijk om ermee te leren leven, net als met littekens en moedervlekken. Maar heb je een grotere of meerdere vlekken in het gezicht en voel je je er erg onzeker over in het dagelijkse leven? Dan kun je besluiten om voor een langdurige medische behandeling gaan, zolang het maar verbetering geeft. 

Wat je ook doet: als je last hebt van donkere vlekken op de huid, raadpleeg je eerst je huisarts of een dermatoloog om te bespreken wat mogelijk is. Het kan veel duidelijkheid bieden én het is een goede eerste stap naar een oplossing die voor jou werkt.