Anticonceptie: wat is het en welke soorten zijn er allemaal?

Als je nog niet klaar bent voor het ouderschap, kun je zwangerschap voorkomen door anticonceptie te gebruiken. Er zijn veel verschillende manieren van anticonceptie. Bij veel middelen gaat het om het voorkomen dat sperma de eicel kan bevruchten, zoals het condoom of pessarium. Andere middelen zijn bedoeld om te voorkomen dat de bevruchtte eicel zich in de baarmoeder kan nestelen. De anticonceptiepil behoort tot de laatste soort.

Middel tegen menstruatiestoornissen

De anticonceptiepil werd in de jaren ’60 van de vorige eeuw door Organon het eerst op de Nederlandse markt gebracht. Oorspronkelijk was de anticonceptiepil ontwikkeld als middel tegen menstruatiestoornissen. Het bleek echter een belangrijke bijwerking te hebben, je wordt er namelijk tijdelijk onvruchtbaar van.

Hoewel de autoriteiten huiverig stonden tegen het idee om de pil als anticonceptie te introduceren, ging het nieuws al snel rond dat de pil zwangerschap kon voorkomen. Huisartsen kregen dan ook grote aantallen vrouwen in hun praktijk die last hadden van menstruatiestoornissen.

Na verloop van tijd werd het middel tegen menstruatieproblemen toegelaten als anticonceptiemiddel. De anticonceptiepil, al snel bekend als ‘De Pil’ werd  verkrijgbaar op doktersrecept. In de beginjaren moest elke maand opnieuw een herhaalrecept worden uitgeschreven, maar sinds 1997 is dat in Nederland niet meer nodig.

Nu is alleen een recept nodig bij de eerste keer dat je een anticonceptiepil in de apotheek haalt. Herhalingsrecepten zijn niet meer nodig, alleen bij het wisselen van pil is een doktersbriefje nog nodig.

De anticonceptiepil is 99,5-99,9% betrouwbaar en behoort tot de meest populaire anticonceptiemiddelen in Nederland.

Beginnen met de anticonceptiepil

Als je de anticonceptiepil wilt gaan slikken, is overleg met de huisarts noodzakelijk. Deze zal ook een recept voor eerste uitgifte uitschrijven. Houd er rekening mee dat de pil niet meteen 100% effectief is. Volgens de fabrikanten is de effectiviteit maximaal nadat je 14 dagen hebt geslikt. Dat betekent dat je in ieder geval de eerste paar weken ook een ander voorbehoedmiddel moet gebruiken, zoals het condoom.

Welke vormen van anticonceptiepillen zijn er

Hoewel in de volksmond vaak wordt gesproken over ‘De Pil’ is er niet slechts één soort anticonceptiepil. In grote lijnen zijn er twee soorten anticonceptiepil: de combinatiepil en de progestageen pil (minipil).

Combinatiepil

De combinatiepil is de anticonceptiepil die in Nederland het meeste wordt voorgeschreven. De pil bevat oestrogeen (meestal ethinylestradiol, EE) en progestageen. Dit zijn vrouwelijke geslachtshormonen. Oestrogeen speelt een belangrijke rol bij het regelen van de menstruale cyclus. Progestageen lijkt op progesteron en zorgt dat de ovulatie (eisprong) wordt geremd en dat het slijmvlies in de baarmoederhals voor sperma ondoordringbaar wordt.

De combinatiepil is verkrijgbaar in verschillende doseringen, zoals de sub-30 en sub-50. Het cijfer in deze aanduiding geeft aan hoeveel oestrogeen in de pil zit.

Een-fasepil

De meest gebruikte combinatiepil is de een-fasepil. Bij deze variant bevat elke pil dezelfde hoeveelheid hormonen. De pil wordt 21 dagen geslikt, waarna een stopweek volgt. In deze week vindt de menstruatieplaats. De een-fasepil is het makkelijkste in gebruik. Je begint gewoon met slikken, totdat de strip leeg is. Het nadeel is wel dat deze vorm van anticonceptiepil geen rekening houdt met het verloop van de menstruatiecyclus.

Drie-fasen-pil en meer-fasen-pil

Bij de drie-fasen-pil en de meer-fasen-pil is de dosering niet elke dag hetzelfde, maar aangepast op het verloop van de menstruatiecyclus. Een voordeel hiervan is dat de dosering beter is afgestemd op wat je lichaam vraagt. Een nadeel is echter dat de volgorde waarin de pillen geslikt worden veel belangrijker is. Je moet dus beter opletten dat je de juiste pil slikt.

Prostageenpil

De prostageenpil, ook bekend als minipil, bevat geen oestrogeen. Deze pil wordt veel gebruikt door vrouwen die borstvoeding geven, of om andere reden geen oestrogeen kunnen of willen gebruiken.

Anticonceptiepil in generaties

Het aantal soorten anticonceptiepil dat verkrijgbaar is, is al hoog. Maar de ontwikkeling van de anticonceptiepil is nog lang niet klaar. Onderzoekers besteden veel tijd aan het verder verbeteren van deze handige vorm van geboortebeperking. Inmiddels zijn er al vier generaties beschikbaar.

Eerste generatie

De eerste generatie anticonceptiepillen bevat 50 microgram oestrogeen (EE) en het progestageen Levonorgestrel. Deze pil was een doorbraak op het gebied van geboortebeperking en werd massaal omarmd. Na een aantal jaren bleek echter dat deze pil ook nadelen had. Er werd geklaagd over het verlies van libido en vermoeidheid. Nog erger was dat er een link werd gelegd tussen de eerste generatie anticonceptiepil en borstkanker.

Tweede generatie

Toen de bijwerkingen van de eerste generatie anticonceptiepil bekend werden, kwam de tweede generatie pil op de markt. Deze bevatte een lagere dosering oestrogeen ( <50 microgram EE) en had soms Levonorgestrel, soms een ander progestageen.

Derde generatie

Hoewel de tweede generatie al een grote stap voorwaarts was, volgde de derde generatie anticonceptiepil. Ook deze pil bevat minder dan 50 microgram oestrogeen (EE). Als progestageen werd Desogestrel of Gestodeen gebruikt. Deze bestanddelen kwamen in de plaats van de eerdere progestagenen.

Vierde generatie

Inmiddels is ook de vierde generatiepil beschikbaar. Deze pil bevat soms dezelfde dosis oestrogeen als de derde generatie pil, maar bij sommige merken is het oestrogeen EE vervangen door estradiol. Als progestageen bevat de vierde generatiepil Drospirenon, Diënogest of Nomesgestrol.

Kun je van anticonceptiepil veranderen?

Soms brengt een anticonceptiepil bijwerkingen met zich mee. Je kunt dan een andere anticonceptiepil gaan gebruiken, waar een andere hormoondosering in zit. Besluit nooit op eigen houtje om van pil te wisselen, maar overleg dit met je huisarts. Hij of zij kent de verschillende merken en kan je een andere pil voorschrijven die beter bij jouw lichaam past. Veelal zul je het wisselen van anticonceptiepil na de stopweek doen.

Welke anticonceptiepil is voor mij geschikt?

Bij de keuze van anticonceptie is het belangrijk om de huisarts te raadplegen. Deze kent de voor- en nadelen van de verschillende vormen van anticonceptie (waarvan de pil er slechts één is) en kan je een voorbehoedmiddel aanbevelen wat het beste bij je past.  De huisarts zal niet alleen kijken naar het voorkomen naar zwangerschap, maar ook naar bescherming tegen SOA’s.  Omdat de anticonceptiepil niet beschermd tegen SOA’s, is deze vooral geschikt wanneer je een vaste partner hebt, of weinig wisselende seksuele contacten hebt.

Microgynon 30

Microgynon 30 is de in Nederland meest gebruikte anticonceptiepil. Het is een combinatiepil, die zowel de eisprong als het nestelen van een bevruchtte eicel in de baarmoederwand tegengaat. Microgynon behoort tot de meest betrouwbare vormen van anticonceptie.

Yasmin

Ook Yasmin is een erg populaire anticonceptiepil in Nederland. Yasmin bevat het oestrogeen Ethinyleestradiol (EE) en het progestageen drospirenon. De dosering oestrogeen is iets hoger dan die van microgynon. Ook Yasmin is uitermate effectief in het voorkomen van zwangerschap.

Verschil Microgynon 30 en Yasmin

Op het eerste gezicht lijken Microgynon 30 en Yasmin erg veel op elkaar. Beide anticonceptiepillen bevatten 30 microgram EE. Het verschil zit hem in het progestageen. Yasmin bevat Drospirenon in plaats van Levonogestrel. Vrouwen die Yasmin gebruiken ervaren daardoor minder gewichtstoename dan Microgynon-gebruikers. Ook klagen ze minder over acne en over menstruatiepijn.

Cerazette

Cerazette is een prostageenpil, ook bekend als minipil. Deze pil is in Nederland sinds 2000 verkrijgbaar. Deze pil bevat geen oestrogeen en is dus een uitkomst voor vrouwen die om wat voor reden dan ook geen oestrogeen kunnen of willen nemen. Cerazette wordt veel voorgeschreven voor vrouwen die borstvoeding geven, maar wordt ook veel gebruikt door vrouwen die last hebben van bijwerkingen van oestrogeen.

Cerazette bevat het progestageen Desogestrol. Deze stof heeft hetzelfde effect als progesteron en voorkomt dat eicellen rijpen en voorkomt de ovulatie. Ook maakt het de baarmoederhals minder toegankelijk voor sperma.

De minipil Cerazette is net zo betrouwbaar als een combinatiepil.

EVRA pleister

De anticonceptiepil moet elke dag worden geslikt. Voor sommige vrouwen is dat lastig. Als jij ook nogal eens vergeet de pil te slikken, is de EVRA pleister een goed alternatief. De EVRA pleister is een nog relatief nieuwe manier van anticonceptie. De pleister bevat Norelgestromin en Ethinylestradiol

De EVRA pleister wordt onder de kleding aangebracht en hoeft slechts één keer per week te worden vervangen. Je kunt gewoon onder de douche, sporten of zwemmen met deze pleister. Je houdt bij de EVRA pleister hetzelfde ritme aan als bij de pil: de eerste drie weken plak je elke week een nieuwe pleister, waarna je een stopweek houdt waarin je geen pleister plakt. Na de stopweek begint een nieuwe cyclus.

Let op: Evra pleisters zijn als anticonceptie alleen betrouwbaar bij vrouwen die minder wegen dan 90 kilo.

NuvaRing

Heb je geen zin om elke dag een pil te slikken, maar wil je wel een betrouwbare vorm van anticonceptie? De NuvaRing bevat Etonogestrel en Ethinylestradiol. Je brengt deze zachte rubberen ring aan in de vagina, waarna het gedurende een maand langzaam de werkzame stoffen aan het bloed afgeeft. Doordat het elke dag ongeveer eenzelfde hoeveelheid hormonen aan het lichaam geeft als de pil, heeft het een min of meer vergelijkbaar effect.

Je brengt de NuvaRing aan na de stopweek, en laat deze zitten tot de volgende stopweek. Daardoor ben je een hele maand beschermd bent tegen zwangerschap.